Probeer de gevoelens van je kind niet te bagatelliseren door te zeggen: "het doet geen pijn", "je hoeft niet onzeker te zijn" of "je hoeft niet bang te zijn". Leer ze te vertrouwen op wat ze zelf voelen. Laat zien dat je ze begrijpt en laat je kind de baas zijn over hun eigen lichaam en persoon.

Voorbeeld in de praktijk:
Dwing ze niet om bijvoorbeeld een oom of vriendin een kus of te knuffel te geven als ze zich hier niet prettig bij voelen. Een high-five of gedag zwaaien is ook prima. Als die oom of vriendin hierop teleurgesteld reageert, kun je als ouder aangeven in het bijzijn van jouw kind, dat jouw kind de baas is over zijn/haar eigen lichaam. Zo leer je ze dat iemand teleurstellen omdat je iets niet wil, altijd beter is dan jezelf teleurstellen door je eigen grenzen op te rekken.

Voor kinderen speelt groepsdruk ook een rol bij grensoverschrijdend gedrag. Hoe prettig zou het zijn als jongens ook het zelfvertrouwen hebben meegekregen om zich vrij te voelen om in zo'n situatie te zeggen: "Ik ben de baas over mijn eigen lichaam en eigen handelen. Ik doe hier niet aan mee, ik wil dit helemaal niet zeggen tegen een meisje."

De baas zijn over je eigen lichaam en je eigen gevoelens serieus nemen gaat nog verder. Het zit 'm ook in de ogenschijnlijke kleine onschuldige opmerkingen, die tegelijkertijd al op jonge leeftijd gevoelens en instincten kunnen bagatelliseren.

Voorbeeld in de praktijk:
Extreme gevallen daargelaten, maar als je kind zegt dat ze het bijvoorbeeld koud heeft en jij zegt, "stel je niet zo aan het is hartstikke warm!", daarmee suggereer je indirect ook dat je eigenlijk niet op zijn/haar eigen lichaam moet vertrouwen. Voel je maar gewoon zoals mama of papa zegt hoe je je moet voelen. Later zullen dat niet mama of papa zijn, maar ook andere (misschien dubieuze) figuren in de omgeving van je kind zijn, zoals vriendjes, trainers, collega's en bazen etc. Een respectvollere reactie zou kunnen zijn op "ik heb het koud" (ondanks hij/zij veel te warm gekleed gaat): "Oké, jij hebt het koud. Laten we dan een extra laagje aandoen, die je altijd weer uit kunt trekken. Ik vertrouw erop dat jij luistert naar je lichaam en dat jij weet hoe het voelt als jij het warm of koud hebt."

De kans is groot dat als je kind zich zelfverzekerd voelt, ook uitstraalt dat er met hem of haar niet gesold mag worden. Daarnaast zal het kind zichzelf van zekere waarde schatten en minder snel accepteren dat er iemand aan hem of haar mag zitten. Uiteraard geeft dit geen garantie, maar hoe zorg je ervoor dat je zelfverzekerde kids de wijde wereld in stuurt? Door vooral te focussen op het innerlijk. Echte liefde en waardering voor jezelf groeit namelijk niet door heel veel complimenten over het uiterlijk. Juist niet! Zelfverzekerdheid creëer je op de eerste plaats door te focussen op de binnenkant.

Voorbeeld in de praktijk:
Geef het kind dus vooral veel complimenten over het innerlijk, de kwaliteiten en sterke punten van het kind. Benoem ook vooral het gedrag van je kind in situaties waarin een kind zelfverzekerd handelt.

• “Wat fijn dat je zo behulpzaam bent en mama hebt geholpen met opruimen. Met z'n tweeën zijn we veel sneller en nu hebben we meer tijd over om te verven."
• "Je zag dat Mila pijn had en daarom ging je haar troosten. Je rende naar haar toe, stelde haar gerust en gaf haar een knuffel. Dat is echte vriendschap."
• "Wat goed dat je aangaf dat je dat niet wilde doen. Ik zag dat je het moeilijk vond om het te zeggen, maar ik vind het heel knap dat je dat toch hebt gedaan. Dat vergt moed."
• Als je dan toch iets over het uiterlijk wil zeggen: "Wauw, wat heb jij een toffe outfit samengesteld. Hoe kwam je daar zo op?"

Door als ouder daarnaast het goede voorbeeld te geven door voor jezelf op te komen en vol zelfvertrouwen naar je eigen innerlijk en uiterlijk te kijken in het bijzijn van je kind, wil je je kinderen leren om zichzelf op waarde te schatten en hun stem durven te gebruiken. Weet wel dat als er toch iets is gebeurt met grensoverschrijdend gedrag, dat dit niet ligt aan je kind.

Herken je dit? Je zit op een playdate en je kind plakt voortdurend aan je. Je zegt tegen je kind om lekker te gaan spelen. Je kind enthousiasmeren kan natuurlijk, maar push je kind niet om te gaan spelen met andere kinderen, als ze liever even de kat uit de boom kijkt. Toon begrip voor dit soort gevoelens. Je kind is niet perse verlegen als ze niet met de "kudde" mee gaat of speelt. Je wilt juist dat je kind later ook de kudde niet gaat volgen wanneer het gaat over grensoverschrijdend gedrag. Je kind is in feite juist zelfverzekerd omdat hij/zij luistert naar zijn/haar intuïtie. Eigenlijk is dit iets om heel erg trots op te zijn! Toon liever wat begrip en heb wat geduld. Hiermee geef je direct het juiste voorbeeld als je kind een vriendje dwingt om een bepaald spelletje te spelen, waar dat vriendje even geen zin in heeft.

Voorbeeld in de praktijk:
"Ik vind het zo knap van je dat je naar je gevoel luistert en pas wanneer jij er klaar voor bent gaat meespelen. Daar mag je heel trots op zijn! Voel je je ook trots?"

Bij seksueel grensoverschrijdend gedrag gaat het om gedrag of toenaderingen die seksueel van aard zijn en de grenzen van het slachtoffer overschrijden. Het is lang niet zo dat deze grens alleen door onbekenden wordt bereikt. Of per se met geweld of onder dwang plaatsvinden. Het kan fysiek zijn, maar tevens non-verbaal en verbaal, ook via WhatsApp contact. Het begint vaak klein en onschuldig zoals met dubbelzinnige grapjes. De kunst is waarschijnlijk om het dan al duidelijk in de kiem te smoren.

Voorbeeld in de praktijk:
Kinderen kun je al op jonge leeftijd leren om grenzen van anderen te respecteren. Je kind dat al rennend op zijn vriendinnetje afloopt om het enthousiast met een knuffel te groeten, maar begroet wordt op verlegen wijze of wegduikt. Je zou als ouder van het enthousiaste kindje kunnen zeggen: "Hey, zo te zien heeft Noa even geen zin in een knuffel en dat is oké. Misschien wil Noa wel een high-five of een boks?".

Voor jong en oud geldt, beoordeel en bespreek samen bepaalde situaties en start alvast de dialoog. Praat over thema's zoals seksualiteit, grenzen, de #metoo beweging en lichamelijkheid. Dit is niet makkelijk, maar wel noodzakelijk. Zo leer je een kind dat het geen taboe is, dat dit echt kan gebeuren en dat jij als ouder een veilige haven bent en altijd een luisterend oor biedt. Leuke dingen geheim houden is prima. Geheimen die je zorgen geven, mag je altijd delen.

Komen je kinderen op een leeftijd dat je echt over seksualiteit praat, vertel ze dan ook meer over de grenzen van een ander en de #metoo beweging. Leer ze dat wanneer er iets tegen de zin van een ander gebeurt, zij niet altijd een "Nee", "Stop" of "Hou op" horen. Soms verstijfd iemand, raakt hij/zij ineens in paniek of durft hij/zij niets te zeggen uit angst voor jouw reactie. Het helpt om je kind te leren om vragen te stellen, om te bepalen of alles wel goed gaat, er geen grensoverschrijdend gedrag plaats vindt en het voor de ander net zo fijn voelt als voor je kind.

Voorbeelden in de praktijk:
Leer je kind vragen te stellen. Voor, tijdens en na de daad. Dit kunnen vragen zijn zoals:

• "Vind je dit fijn?"
• "Voelt dit goed?"
• "Ben je op je gemak?"
• "Wil je doorgaan?"

Leer je kind dat de kans op een vervelende intieme ervaring kleiner is als er al een soort vertrouwensband is (bijvoorbeeld in de vorm van een relatie/verkering). Op deze manier durf je wellicht eerder jouw grenzen en grensoverschrijdend gedrag aan te geven dan bij onbekenden en zorg je er samen voor dat het een prettige ervaring wordt.

Een andere manier om je kind dichter bij zijn/haar gevoel te laten stil staan, is daar naar het intuïtie te leren luisteren. Dit kan door te vragen hoe ze zich voelen bij iemand of in een bepaalde situatie.

Voorbeeld in de praktijk:
Vraag wat belangrijk is voor kinderen en wat goed voelt? Wat ze willen doen, wat hun lijfje, buik, of hartje voelt en wat ze leuk vinden. Laat ze zien hoe keuzes voelen gebaseerd op wat goed voelt voor hen. Van jongs af aan kun je al beginnen om hun voelsprieten te trainen en hier plukken ze later de vruchten van om giftige mensen of opmerkingen te herkennen en grensoverschrijdend gedrag te voorkomen!

Net zoals bij een EHBO-cursus, weet je nooit hoe je daadwerkelijk reageert in zo'n gecompliceerde omstandigheid van grensoverschrijdend gedrag, tot je het echt meemaakt. Grote kans dat je van tevoren roept dat je in zo'n situatie gaat schreeuwen of een stomp tegen de edele delen uitdeelt, maar waarschijnlijk wil je je in zo'n situatie allereerst zo veilig mogelijk wanen. Net als bij een bankoverval, wordt er vaak gewoon "meegewerkt" uit veiligheid voor jezelf. Verkeert je kind in een ongemakkelijke situatie en wil je voorkomen dat hij of zij dichtklapt? Leer kinderen en met name meisjes, one liners om het op die manier met wat humor weg te wuiven om zo de situatie wat te verlichten.

Voorbeeld in de praktijk:

• "Heb je een tissue voor me, want deze opmerking is echt triest".
• "Ik mag hopen dat dit een grap is."
• Of de klassieker: "Kun je rekenen? Nou, reken er maar niet op."

Het moet niet nodig zijn om humor te moeten gebruiken, maar soms kan het wel effectief zijn.